«N ÊÙÈ Íˆ Ó Ó ÎfiÛÌÔ appleô Ù appleôù  ı ÙÔ Ï appleâè» BÏ appleˆ ÙÈ applefiïâè ÙÔ ÎfiÛÌÔ Î È ÛÙËÓ Ù Ë Î Óˆ ÙÔÓ Â Ùfi ÌÔ appleôï ÙË Î ıâìè... BÏ appleˆ ÚÒÌ Ù, appleôïèùèûìô, appleëá Óˆ Ó ÌÂÛ ÙÔ Î È ÈÚÂÙÒ ÙË ÁË fiïô ÙÔ Î ÙÔ ÎÔ. O fiïù O ÙÌ Ó
Οδυσσέας Ελύτης Ο γλάρος το κύµα πάει να κοιµηθεί δεν έχει τι να φοβηθεί Μήνας µπαίνει µήνας βγαίνει γλάρος είναι και πηγαίνει Από πόλεµο δεν ξέρει ούτε τι θα πει µαχαίρι Ο Θεός του δωκε φύκια και χρωµατιστά χαλίκια Αχ αλί κι αλίµονό µας µες στον κόσµο το δικό µας ε µυρίζουνε τα φύκια δε γυαλίζουν τα χαλίκια παντοδύναµος µέχρι Χίλιοι δυο παραφυλάνε σε κοιτάν και δε µιλάνε Είσαι σήµερα µονάρχης κι ώσαµ αύριο δεν υπάρχεις 152
Ú ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ 1. Ò appleâúó ÂÈ Ô ÁÏ ÚÔ ÙË ˆ ÙÔ ; µúâ ÙÈ ÊÚ ÛÂÈ ÙÔ appleôè Ì ÙÔ appleô ÌÈÏÔ Ó ÁÈ Ùfi. 2. ÔÌ ÂÈ appleˆ Ë ˆ ÙÔ ÁÏ ÚÔ ÌÔÈ ÂÈ ÌÂ ÙË ˆ ÙˆÓ ÓıÚÒappleˆÓ; 3. ÙÈ Ô ÙÂÏÂ Ù Â ÛÙÚÔÊ Ô O. Ï ÙË Ì appleâúèáú ÊÂÈ ÌÂ ˆÓÙ Ó ÂÈÎfiÓÂ ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓ, ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ, fiappleô Ó ÓıÚˆappleÔ ÙË ÌÈ Ì Ú Â Ó È apple ÓÙÔ Ó ÌÔ Î È ÙËÓ ÏÏË ÓÂÈ Ù apple ÓÙ. ÙËÛÂ ÌÂ ÙÔ Û ÌÌ ıëù ÛÔ ÙÔ ı Ì ÛÙËÓ Ù ÍË. Οδυσσέας Ελύτης (Ηράκλειο Κρήτης 1911 - Αθήνα 1996) Από τους σηµαντικότερους ποιητές µας. Το 1979 τιµήθηκε µε το Βραβείο Νόµπελ Λογοτεχνίας. Η ποίησή του είναι αισιόδοξη και αναφέρεται στη φύση, στην Ελλάδα και στον άνθρωπο. Πολλά ποιήµατά του έχουν µελοποιηθεί από Έλληνες συνθέτες. Έργα του: Το άξιον εστί, Προσανατολισµοί, Ήλιος ο πρώτος, Τα ρω του έρωτα, Ο ήλιος ο ηλιάτορας. Πρόταση για διάβασµα Γιάννης Ρίτσος, Παιχνίδια τ ουρανού και του νερού, εκδ. Κέδρος. 153
Λίτσα Ψαραύτη Το περιβόλι του Σαµίχ Κατά τη διάρκεια του εύτερου Παγκόσµιου πολέµου ο βοµβαρδισµός της Σάµου αναγκάζει την οικογένεια της Βαγγελίτσας να ακολουθήσει το δρόµο της προσφυγιάς στην Παλαιστίνη. Στο απόσπασµα που ακολουθεί (από το µυθιστόρηµα «Tο διπλό ταξίδι») περιγράφεται η ζωή στην έρηµο σ ένα στρατόπεδο κοντά στη Γάζα και στα γειτονικά περιβόλια, όπου η Βαγγελίτσα συναντά τη Ρασµίγια. T α πορτοκάλια για το «µαγαζί» µας τ αγοράζαµε από το Σαµίχ, τον περιβολάρη. Τις περισσότερες φορές γέµιζε το δίχτυ µας χωρίς να παίρνει τα δυο γροσάκια, χώρια που µας άφηνε και τρώγαµε όσα θέλαµε. Είχε εφτά παιδιά, έξι αγόρια κι ένα κορίτσι, που τον βοηθούσαν στο περιβόλι όταν γύριζαν από το σχολείο. Το χωριατόσπιτο του Σαµίχ ήταν χτισµένο στην άκρη του περιβολιού, κάτω από µια θεόρατη λεύκα. Οι ρίζες της ρουφούσαν νερό από το πηγάδι της αυλής και τα κλωνάρια της θέριεψαν κι έφταναν ως τον ουρανό. Ήταν µια παραδεισένια γωνιά µέσα στη ζέστη και την ξεραΐλα του στρατοπέδου. Τα φύλλα της, που τρεµούλιαζαν µε το παραµικρό φύσηµα, σε καλούσαν να δροσιστείς στη σκιά της, ν ακουµπήσεις στον κορµό της και να νιώσεις του χυµούς της ν ανεβαίνουν από τις ρίζες. Όποια ώρα κι αν πηγαίναµε στο περιβόλι, βρίσκαµε τη Ζακίγια, τη γυναίκα του Σαµίχ, να µαγειρεύει σκυφτή πάνω στη φωτιά. ε θα ταν πάνω από 35 χρονών. Το πρόσωπό της όµως, γερασµένο και στεγνό, έδειχνε πως περνούσε πολλές ώρες στον αέρα και στον ήλιο. Μόλις µας έβλεπε, σηκωνόταν όρθια και µας καλοδεχόταν µ ένα χείµαρρο αραβικών. ίπλωνε τα χέρια της πάνω στην κοιλιά της κι όπως ήταν γεµάτα σηµάδια και σκασίµατα έµοιαζαν µε το γέρικο κορµό τής λεύκας. Τις ώρες που δε µαγείρευε, έραβε γιορτινά φουστάνια, δικά της και της κόρης της. Μαύρες φούστες, κεντηµένες µε γεωµετρικά σχή- µατα τρίγωνα, τετράγωνα όµορφα συνταιριασµένα µε κυπαρίσσια, 154
στάχυα, πουλιά, τόσο κόκκινα και βυσσινιά, που δεν µπορούσες να κρατήσεις τα µάτια σου ανοιχτά. Τη Ρασµίγια, την κόρη του Σαµίχ, τη γνώρισα όταν πρωτοπήγαµε στο περιβόλι τους. Καθόταν κάτω από τη λεύκα και ξεκούκκιζε ένα ρόδι. Τα χείλια της, τα δόντια της και τα δάχτυλά της είχαν βαφτεί µελιτζανιά. Κοίταζα λαίµαργα το λαχταριστό ρόδι και το τρωγα µε τα µάτια µου.... Σαν να βρέθηκα ξαφνικά στη δική µας νησιώτικη αυλή και να παιζα µε τα παιδιά της γειτονιάς η ροδιά µας ήταν φορτωµένη µε ώριµα ρόδια µε σκασµένη φλούδα κι εµείς χιµούσαµε σαν τα σπουργίτια και τσιµπολογούσαµε τα ρουµπινιά σπυριά... Η Ρασµίγια διάλεξε το πιο µεγάλο ρόδι από το σωρό και µου το πρόσφερε. Ντράπηκα που δεν είχα κι εγώ κάτι να της χαρίσω. Θέλετε να σας δείξω τις ζωγραφιές µου, µέχρι να σας κόψει τα πορτοκάλια ο πατέρας µου; πετάχτηκε και χωρίς να περιµένει απάντηση έτρεξε στο χωριατόσπιτο. Μα πού έµαθε ελληνικά; απόρησε η Μαρούλα. Τα στρατόπεδα εδώ γύρω είναι γεµάτα Έλληνες από το 1941. Όλοι σχεδόν οι πρόσφυγες έρχονται κι αγοράζουν φρούτα και κηπευτικά και είναι φυσικό να έχουν µάθει οι ντόπιοι τη γλώσσα µας. Είχε δίκιο η Κασσιανή. Ο Λεωνίδας έλεγε πως µόλις µπήκαν οι Γερ- µανοί στην Ελλάδα, ο στρατός µας πέρασε µε χίλιες δυο δυσκολίες στη Μέση Ανατολή για να συνεχίσει τον αγώνα. Η Ρασµίγια ήρθε πίσω τρεχάτη µε µια αγκαλιά χαρτιά. Καθίσαµε οκλαδόν στο χώµα της αυλής. Ο αέρας λες και σταµάτησε να φυσάει ανάµεσα στα φύλλα και τα κλωνάρια χαµήλωσαν πάνω από τα κεφάλια 155
είδος υφάσµατος µας, για να δουν το µαγικό κόσµο που φανερωνόταν µπροστά µας. Πώς µπόρεσε η µικρή Ρασµίγια να χωρέσει τόση οµορφιά µέσα σ εκείνα τα παλιόχαρτα; Στο περιτύλιγµα του χασάπη, στην άσπρη κόλλα όπου τυλίγει ο έµπορος το τσίτι, στο χαρτονένιο πάτο ενός κουτιού πού βρήκε τέτοιο γαλάζιο χρώµα για να φτιάξει τον ουρανό; Και τα χωράφια, γιατί τα ζωγράφισε µενεξελιά, σαν να ήταν σπαρµένα µε µενεξέδες; Κι αυτός ο ήλιος, στηµένος µεσούρανα, πώς έγινε τόσο φλογερός και πρέπει να σκιάσεις τα µάτια σου για να µη σου τα θαµπώσει; Οι ζωγραφιές περνούσαν από χέρι σε χέρι: µια αραγµένη βάρκα που έρχεται και τη χαϊδεύει µουρµουριστά το κύµα το πηγάδι της 156
αυλής µε τη βαριά αλυσίδα που ανεβάζει τον κουβά αγκοµαχώντας το πρόσωπο της Ζακίγια χαραγ- µένο από αγωνία και πόνο. Ένιωσα την ίδια ταραχή, όπως τότε που η Σάρα έβαζε τις νότες δίπλα δίπλα και το µυαλό αλάφρωνε και πέταγε µακριά. Θέλω να ζωγραφίσεις µιαν αυλή που να χει στη µέση µια ροδιά µε τα πιο όµορφα ρόδια του κόσµου κι από κάτω παιδιά να παίζουν και να σκαρφαλώνουν στα κλαδιά της. Θα τη ζωγραφίσω τη ροδιά σου και θα σου τη χαρίσω όταν ξανάρθεις, µου υποσχέθηκε. Στο δρόµο του γυρισµού δεν περπατούσα, πετούσα. Η καρδιά µου τραγουδούσε: «Έχω µια καινούρια φιλενάδα, έχω µια καινούρια φιλενάδα...». Ήξερα σε ποια θα χάριζα εκείνο το παρατηµένο µπλοκ ζωγραφικής και την κασετίνα µε τα χρωµατιστά µολύβια που µου είχε φέρει ο Λεωνίδας και τόσον καιρό δεν είχα καταφέρει ούτε να τ ανοίξω. Ú ÛÙËÚÈfiÙËÙ 1. ƒ ÛÌ ÁÈ Â ÓÂÈ ÙÈ ˆÁÚ ÊÈ ÙË ÛÙË µ ÁÁÂÏ ÙÛ. ªappleÔÚÔ ÌÂ Ó ÙÈ Í Ó ÊÙÈ ÍÔ ÌÂ Î È ÌÂÈ Ì ÚÒÌ Ù Ó Î ÓÔ Ì ÎÔÏ. 2. µ ÁÁÂÏ ÙÛ Î È Ë ƒ ÛÌ ÁÈ Á ÓÔÓÙ È Ê ÏÂ. È ÙÈ Û Ó ÂÈ; 3. ËÓ ÈÛÙÔÚ ÊËÁÂ Ù È Ë µ ÁÁÂÏ ÙÛ. Ò ı ÙËÓ ÏÂÁÂ Ú ÁÂ Ë ƒ ÛÌ ÁÈ ; Λίτσα Ψαραύτη (Σάµος 1936) Η Λίτσα Ψαραύτη γεννήθηκε στη Σάµο και ζει στην Αθήνα. Έγραψε πολλά ιστορικά, περιπετειώδη και κοινωνικά µυθιστορήµατα για παιδιά και νέους, αντλώντας τα θέµατά της από το παρελθόν το τόπου της και τη σύγχρονή της πραγµατικότητα. Έργα της: Στα βήµατα του Σαµοθήριου, Με την Ανδροµέδα στο γαλάζιο πλανήτη, Το αίνιγµα της πέτρινης γενειάδας, Τα δάκρυα της Περσεφόνης. Πρόταση για διάβασµα Τζέµη Τασάκου, Το ξεχασµένο µονοπάτι, εκδ. Ψυχογιός. 157
Γιώργος-Μενέλαος Μαρίνος Το τραγούδι του κλόουν εν έχεις πού να κοιµηθείς δανείσου το παπούτσι µου δεν έχεις πού να ζεσταθείς δανείσου την καρδιά µου δεν έχεις πού να πιεις νερό ξεδίψασε στο δάκρυ µου δεν έχεις πού να ονειρευτείς δανείσου τα όνειρά µου. Κρύβω βαθιά στις τσέπες µου δυο ψίχουλα ψωµί, κρύβω τον ήλιο, τα πουλιά κι ένα άσπρο γιασεµί κι όλα θα γίνουν αύριο καρβέλια, χρώµατα για να χορτάσουν των παιδιών µάτια και στόµατα. 158
Ú ÛÙËÚÈfiÙËÙ 1.  appleôèô ÌÈÏ ÂÈ Ô ÎÏfiÔ Ó ÛÙËÓ appleúòùë ÛÙÚÔÊ ÙÔ appleôè Ì ÙÔ ; 2. ˆÁÚ Ê ÛÙ ÙÈ ÂÈÎfiÓ ÙÔ appleôè Ì ÙÔ Î È ÏÙ applefi Î Ùˆ ÈÎÔ Û Ù ÙÏÔ. 3. ªappleÔÚÔ ÌÂ Ó Î Ù ÛΠÛÔ Ì applefi ÚÙfiÓÈ ÙÔÓ ÎÏfiÔ Ó ÙË Ù ÍË Ì. Ú ÊÔ Ì Û ÚÙfiÓÈ Ù fióâèú Ì Î È Ù Ô ÌÂ Ì Û ÛÙÈ ÙÛ appleâ ÙÔ. 4. Ò ı ÌappleÔÚÔ ÛÂ Ô ÎfiÛÌÔ Ó Á ÓÂÈ Î Ï ÙÂÚÔ ; Γιώργος-Μενέλαος Μαρίνος Είναι ποιητής, συνθέτης, παιδαγωγός και κλόουν. Έχει κυκλοφορήσει πολλούς δίσκους µε µουσική για παιδιά. Κυριότερα έργα του: Καραµελοχώρα, Ο κλόουν, Ιστορία ενός τσίρκου, Τα τραγούδια µου, Το ποίηµα µε τα χρώµατα. Αχ! ειρήνη! Πρόταση για διάβασµα Ρένα Καρθαίου, Στα µονοπάτια του ήλιου, εκδ. Πατάκη. Γιώργος-Mενέλαος Mαρίνος (φωτογραφία) 159
Παππούς και εγγονή Φωτεινή Φραγκούλη είδη άγριων χόρτων να εντυπωσίαζε επέζευαν στο µεγάλο πλάτανο της κυρίας Ευστρατίας και ο παππούς µάζευε χορτάρια. Της έδειχνε τα σχήµατα. Τα πικροράδικα, τα περδικοπατήµατα, τις καυκαλήθρες. Ε, γούστο είχε, αλλά µετά από λίγο το Λενιώ βαριόταν κι έφευγε γιαλό γιαλό. «Αλλιώτικες που είναι οι θάλασσες και οι παραλίες το χειµώνα», σκεφτόταν. Ξάφνου, µέσα στα ξύλα, στα πεταµένα µπουκάλια, στις παρατηµένες και σχισµένες σαγιονάρες, τις παράταιρες, βλέπει ένα παντοφλάκι, µα ένα παντοφλάκι! «Ααα! Τι να ναι αυτό;», είπε µέσα της. «Σαν βαρκάκι, σαν γόνδολα». Ήταν υφασµάτινο, µε χρυσοκλωστές και πολύχρωµα λουλούδια. Ήταν βέβαια ταλαιπωρηµένο, αλλά στα νιάτα του πρέπει να έκανε τράκες! Ε, και να είχε τέτοια παπούτσια το Λενάκι, όλες οι φίλες της θα ζήλευαν και αυτή θα καµάρωνε. Βέβαια, δεν θα µπορούσε να τρέξει και να παίξει µ αυτά τα παντοφλιά, αλλά θα τα είχε για τις καλές τις ώρες: 160
για τα γενέθλια, για την εκκλησία, για τις γιορτές και τα πανηγύρια. Τέτοιες σκέψεις έκανε, όταν κατέφθασε ο παππούς κρατώντας τόν τορβά τίγκα στα χόρτα. Κουκ, κοκονέλιµ, ήρθα. Κοίτα παππού, ένα παντοφλάκι παράξενο. Πασουµάκι τούρκικο είναι, Λενιώ. Τέτοια φορούσαν τα χρόνια τα παλιά οι πλούσιες Τουρκαλίτσες. Μου αρέσει πολύ, παππού! Εµ τι! Είναι δειχτερά τα πασούµια, όµορφα, πλουµιστά και χειροποίητα. Είδες ταξίδι, το άτιµο! Η θάλασσα µας το έφερε. Είδες τη θάλασσα, Λενιώ! Να το πάρουµε µαζί µας, παππού; Τι να το κάνεις, µάτια µου. Εγώ λέγω να το ταξιδέψουµε απέναντι να πάει να βρει το ταίρι του. Καλύτερα, ε; Το σκέφτηκε λίγο η Ελένη: Καλά, ας το κάνουµε κι έτσι, του απάντησε. Το έβαλε, λοιπόν, ο παππούς πάνω στο κύµα και είπε ψιθυριστά: Άντε στο καλό, άντε να βρεις το ταίρι σου. Ύστερα, κοίταξε το πασουµάκι που αρµένιζε ανατολικά και είπε µε χαµόγελο και πιο δυνατά: Χαιρετίσµατα! µικρό σακίδιο γεµάτο µικρή κυρία εντυπωσιακά ταξίδευε στη θάλασσα 161
είδος καϊκιού πάρα πολλά µε διχτυωτό πλέγµα κήπο δωµάτιο χαµηλός καναπές Το έβλεπαν να ξεµακραίνει σαν µικροσκοπικό τρεχαντήρι και φανταζόταν πια τα µύρια όσα η Ελένη µας. Αργότερα, οι δυο τους, αφού άναψαν τα καντήλια στους Αγίους Αναργύρους, µπήκαν στα ιαµατικά λουτρά της Εφταλούς, για να κολατσίσουν στα ζεστά. Έκανε κρύο, µην το ξεχνάµε. Χειµώνας βλέπετε, ήλιος µε δόντια. Παππούς και εγγονή έτρωγαν και χαλάρωναν στη θαλπωρή της υγρής ζεστασιάς. Μέσα από τις τρύπες του θόλου της σκεπής έβλεπαν το φως να µπαίνει, µατσάκια µατσάκια κυκλάµινα. Και από το µικρό παράθυρο στο βάθος, ο διάδροµος της θάλασσας. Μπλε, θυµωµένος απ τον Ντελή- Βοριά. Χράτσα-χρούτσα, ροκάνιζαν τα παξιµάδια οι δυο τους και µοσχοβολούσαν τα λουτρά κανέλα, µανταρίνι και δαφνόφυλλα. Η πηγή έστελνε τη ζεστή ανάσα της στα µάγουλα και τα χέρια τους µε µικρές, λεπτές φυσαλίδες, που ανάβλυζαν σταθερά και ρυθµικά από τα χαλίκια της µεγάλης στέρνας. Πώς να την έλεγαν άραγε την Τουρκαλίτσα που έχασε το πασου- µάκι της; είπε αφηρηµένα η Ελενίτσα. Μελτέµ! είπε ο παππούς µε σιγουριά. Μελτέµ, την έλεγαν και ήταν νέα και όµορφη. Αγαπιότανε µε τον Αχµέτ. Κρυφά έφευγε από τη µάνα της τα βράδια από την πίσω σκάλα του σπιτιού τους, την καφασωτή και κατέβαινε στην αυλή τους, σιγοπατώντας. Εκεί αντάµωναν και τα λέγανε ψιθυριστά µέσα στο σκοτεινό µπαξέ τους. Κοίτα απέναντι, Λενιώ, εκεί ήταν το σπίτι τους. Στο Μπαµπα-Γκαλέ, στο ακρωτήρι. Ένα βράδυ όµως, η µάνα της είχε ύπνο ανήσυχο. Ξύπνησε, λοιπόν, και κατέβηκε στον οντά τους, να φάει κανένα λουκουµάκι για να γλυκαθεί. Την άκουσε που λες, Ελένη µου, η Μελτέµ, είδε και τη λάµπα που άναψε και τρέχει να προλάβει να χωθεί στο µεντέρι της. Μέσα στη φούρια, της ξέφυγε το πασουµάκι κι έµεινε στην αυλή! 162
Το πήρε ο σκύλος τού Αχµέτ και άρχισε τα παιχνίδια δίπλα στη θάλασσα. Ορµά ένα κύµα, του το παίρνει και να το στα δικά µας µέρη! Γέλασε πλατιά ο παππούς: Πού τα σκαρφίζοµαι όλα τούτα! µονολόγησε. Πού τα κατεβάζει η γκλάβα µου τέτοια παραµύθια! Σ αγαπώ, παππού µου, του είπε η Ελένη, µ όλη της την καρδιά. Σ αγαπώ. Εγώ να δεις, συκαλάκι µου. µυαλό, κεφάλι Ú ÛÙËÚÈfiÙËÙ 1. È Ó ÁÈÓ Ó Ú ÁÂ Ë ªÂÏÙ Ì Î È Ô Ì Ù; ªappleÔÚÂ Ó Û Ó ÛÂÈ ÙÔ apple Ú Ì ıè ÙÔ apple appleappleô ; 2. º ÓÙ Û٠٠fiùè Ô apple appleappleô Ù ªÂÏÙ Ì Î È ÙÔ Ì Ù ÛÙËÓ Ô ÚÎ Ú ÎÂ Ó apple ÛÔ Ì ÎÈ ÙË Ï ÓË. È ı ÏÂÁ ÛÙ ÈÎ ÙÔ ÂÁÁÔÓ ÎÈ ; 3. ËÙ ÛÙ ÁÈ Ù Û Ó ÈÛı Ì Ù ÙÔ apple appleappleô Î È ÙË ÂÁÁÔÓ. 4. Ó Ë Ï ÓË ÛÙÂÏÓÂ Ó ÁÚ ÌÌ ÛÙË ªÂÏÙ Ì, ÙÈ ı ÙË ÁÚ ÊÂ; 5. Ú Ù ÈÛÙÔÚ Â Î È apple Ú Ì ıè appleô Û ÈËÁÔ ÓÙ È Ô apple appleappleô Î È Ë ÁÈ ÁÈ Î È ÊÙÈ ÍÙ ÙÔ «Ú Ì ıô È Ï Ô» ÙË Ù ÍË Û. Φωτεινή Φραγκούλη (Μόλυβος Μυτιλήνης 1958) Είναι δασκάλα. Έχει γράψει παραµυθικές ιστορίες για µικρά παιδιά. Τα θέµατα των βιβλίων της είναι εµπνευσµένα από το νησί της, από την παράδοση, από τη φύση και από τις σχέσεις των ανθρώπων. Μερικά από τα βιβλία της: Η Κυράνη του δάσους, Η Πορφυρένια και το µαντολίνο, Το χωραφάκι της αγάπης, Οι άγγελοι των κοχυλιών. Προτάσεις για διάβασµα Χρήστος Μπουλώτης, Το άγαλµα που κρύωνε, εκδ. Πατάκη. Φιλίσα Χατζηχάννα, Ιστορίες του παππού χωρίς µουστάκι, εκδ. Ψυχογιός. 163
Ναζίµ Χικµέτ Ας δώσουµε τον κόσµο στα παιδιά Aς δώσουµε τον κόσµο στα παιδιά έστω και για µια µέρα ας τον δώσουµε να παίξουν σαν ένα πολύχρωµο µπαλόνι να παίξουν τραγουδώντας ανάµεσα στ αστέρια ας δώσουµε τον κόσµο στα παιδιά σαν ένα τεράστιο µήλο, σαν ψίχα ολόζεστου ψωµιού να χορτάσουν µια µέρα τουλάχιστον ας δώσουµε τον κόσµο στα παιδιά να µάθει έστω και για µια µέρα ο κόσµος τη φιλία τα παιδιά θα πάρουν απ τα χέρια µας τον κόσµο θα φυτέψουν αθάνατα δέντρα. Ú ÛÙËÚÈfiÙËÙ 1. È ÏÏÔ ı ÌappleÔÚÔ Û Ó Ó Î ÓÔ Ó Ù apple È È, Ó apple ÈÚÓ Ó ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ÛÙ ÚÈ ÙÔ ; 2. ÙÔ appleô ËÌ Ô ÎfiÛÌÔ ÌÔÈ ÂÈ Ì «appleôï ÚˆÌÔ Ìapple ÏfiÓÈ» Î È Ì «ÔÏfi ÂÛÙÔ ˆÌÈÔ». Ò Î Ù Ï ÓÂÙ ٠ÙÈ ÊÚ ÛÂÈ ; 3. ÔÈ applefi ÙÈ ÂÈÎfiÓ ÙÔ appleôè Ì ÙÔ ı ıâïâ Ó ˆÁÚ Ê ÛÂÈ ; 4. «ÒÛÔ Ì ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ÛÙ apple È È»: ñ ÙË ÊÚÈÎ ñ ÙË Û ñ ÙË πó. º ÓÙ fiì ÛÙ ÙÈ ı ıâï Ó Ù Ù apple È È Î È Í Ó ÁÚ ÊÔ Ì ÙÔ appleô ËÌ. ªappleÔÚÔ ÌÂ Ó ÏÏ ÍÔ Ì fiappleôèâ Ï ÍÂÈ Î È ÊÚ ÛÂÈ ı ÏÔ ÌÂ Ó appleúôûı ÛÔ Ì ÈÎ Ì. Ναζίµ Χικµέτ (Θεσσαλονίκη 1902 - Μόσχα 1963) Ένας από τους σηµαντικότερους Τούρκους ποιητές και θεατρικούς συγγραφείς του 20ού αιώνα. Στο έργο του κυριαρχούν οι ιδέες για ισότητα των ανθρώπων. Μερικά ποιητικά κείµενά του: Η πολιτεία που έχασε τη µιλιά της, Γράµµατα από τη φυλακή. Πρόταση για διάβασµα Ζωρζ Σαρή, Το γαϊτανάκι, εκδ. Πατάκη. 164